Turist Rehberleri Birliği (TUREB) ve İstanbul Rehberler Odası Başkanlığı görevlerini yürüten Şerif Yenen'in rehberlerin mesleklerinde yaşadıkları önemli sorunlarını anlattığı, CNN Türk'te yayınlanan röportajını dikkatinize sunuyoruz.
Rehberlik mesleğinde karşılaşılan sorunlar nelerdir? Kaçak rehberlikten yakınılıyor, bu konuda ne dersiniz?
Rehberlik mesleğinde çok önemli sorunlarla karşı karşıyayız. Acil çözüm bekleyen sorunlarımızı şöyle sıralayabiliriz.
Bugün rehberlik mesleği ile ilgili çalışmalar, Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın hazırlamış olduğu Profesyonel Turist Rehberliği Yönetmeliği ile düzenlenmektedir. Yönetmeliğe göre; Türkiye Cumhuriyeti sınırları dâhilinde, Bakanlıkça kendilerine rehberlik belgesi verilmemiş kişiler turist rehberliği yapamamaktadır.
Yapanlar hakkında genel hükümlere göre savcılıklarca kovuşturma açılmakta, belgesiz turist rehberi çalıştıran Bakanlık denetimindeki kuruluşlar hakkında Bakanlıkça idari işlem yapılmaktadır. Seyahat acenteleri düzenledikleri turlarda belgeli turist rehberi çalıştırmak zorundadır.
Ancak, Türk turizminin önemli bir sorunu olan kaçak rehberliğin engellenebilmesi yönündeki çalışmalar günümüzde yeterli boyutta değildir. Türkiye'nin dört bir yanındaki rehberlik meslek örgütlerine, özellikle yoğun turist trafiğinin yaşandığı dönemlerde çok sayıda kaçak rehber ihbarları gelmesi bunun en önemli göstergesidir.
Bakanlıktan kokartlı profesyonel turist rehberleri, turları sırasında karşılaştıkları kaçak faaliyetleri hem meslek örgütlerine hem de İl Kültür ve Turizm Müdürlükleri'ne bildirmektedir. Ancak kaçak faaliyetlerin önlenmesinde yeterince etkin olunamamaktadır.
Kaçak rehberlik durdurulmalı, var olan mevzuat uygulanmalıdır. Denetlemelere etkinlik kazandırılmalı, denetlemelere ilişkin sektörün bazı kesimlerinde var olan rahatsızlık giderilmelidir.
Rehberliğin bir meslek olarak kabul ediliyor mu?
Ne yazık ki rehberlik, halen Kültür ve Turizm Bakanlığı'na bağlı olarak ve Bakanlık tarafından verilen rehberlik kimlik kartıyla icra edilen bir "faaliyet" olarak tanımlanmaktadır. Rehberliğe, hukuksal anlamıyla bir "meslek" niteliğini kazandırmak hem ulusal yararlar, hem turizm hem de rehberlerin menfaatleri bakımından kaçınılmaz şekilde gereklidir.
Rehberlerin ücretleri nasıl saptanıyor?
Bakanlık tarafından belirlenen rehberlik taban ücretleri çoğunlukla eksik ödenmekte, meslektaşlarımız mağdur olmaktadır. Yılda iki kez Bakanlık tarafından taban ücretler açıklanmakta, ancak uygulamada taban ücretler, sigorta, vergi ve benzeri konularda bir standardizasyon sağlanamamaktadır.
Rehberlerin eğitimi konusunda ne dersiniz?
Rehberlik eğitimi konusunda da ülkemizde çelişkili bir durum yaşanmaktadır. Bir taraftan üniversitelerin ilgili bölümlerinde 2 ve 4 yıllık programlarla turist rehberi yetiştirilirken, diğer taraftan Kültür ve Turizm Bakanlığı 6 aylık kurslarla rehber yetiştirmeyi sürdürmektedir.
Çıkarılacak Profesyonel Turist Rehberliği Meslek Yasası ile yalnız 4 yıllık üniversite eğitimini tamamlayanların bu mesleğe kabul edilmeleri gereklidir. Turist rehberliği mesleğinin sektör içinde etkin yerini alabilmesi ve kamuoyunda imajının doğru tespit edilebilmesi için lisans düzeyinde dört yıllık eğitime ivedilikle geçilmeli, 6 aylık kurslarla rehber yetiştirmeye zaman geçirilmeksizin son verilmelidir.
Eğitim, Avrupa Birliği ilkeleri çerçevesinde hizmetlerin serbest dolaşımı konusundan olumsuz etkilenmemizi önleyecek en önemli araçtır. Türkiye'de rehberlik 4 yıllık bir üniversite eğitiminden sonra kazanılan bir meslek olduğunda birçok yabancı rehberin eğitimi bu standardın altında kalacaktır.
Çalışma şartlarının kötülüğünden de yakınılıyor
Rehberler özellikle turizm hareketinin yoğun olduğu dönemlerde günler, haftalar boyunca, hiç izinsiz çalışabilmektedir. Acentelerle yapılan anlaşmalara bağlı olarak rehberlerin çalışma koşulları değişebilmektedir.
İşverenin gösterdiği yerde, işverenin belirlediği koşullarda, ücret karşılığı çalışmak zorunda olan rehberlerin iş güvencesi, yani sigortalanması konusunda sorunlar yaşanabilmektedir. Çünkü rehberler iş oldukça çalıştırılır. Hiçbir seyahat acentesi, kadrolu elemanı olmadığı sürece bütün bir yıl boyunca iş güvencesi veremez ve rehberlik, diğer işler gibi haftada 40 saat, günde 8 saat gibi sınırlar tanımaz.
Turist rehberinin hafta sonu tatili, bayramı, çoğunlukla özel hayatı bile olmaz. Rehberler turistlerle birlikte binlerce kilometre yol kat edip bütün Anadolu'yu, hatta dünyayı dolaşırken ne saate bakarlar, ne de haftanın günlerini dikkate alırlar.
Mesleki olumsuzluklar örgütlenmeyle çözülemez mi?
Rehberlerin örgütlenme modelindeki dağınıklık, mesleki menfaatlerinin korunmasını olanaksızlaştırmakta, rehberliğin meslekten olmayanlar tarafından yönetilmesine ve rehberler arasında bölünmelere neden olmaktadır.
Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yetiştirilmekte olan rehberler, yine aynı kurum tarafından belgelendirilmekte ve yönetmeliklerine göre yönetilmektedir. Bu yönetmeliğe göre rehberlik meslek kuruluşları olarak Esnaf Odaları tanınmaktadır.
Türkiye'de Rehber Esnaf Odalarının sayısı ise sadece 3'tür. İstanbul, İzmir ve Antalya'da bulunan bu Odalar, Türkiye'de çalışan toplam rehber sayısının ancak bir kısmına tekabül etmektedir. Rehberlerden Esnaf Odası üyesi olmayanların büyük çoğunluğu bölgelerinde kurulan rehber derneklerine üyedir.
Bilindiği üzere, dernekler meslek kuruluşu olarak kabul görmemektedir, yani derneklere üye binlerce rehber Bakanlık nezdinde yok sayılmakta ve kapsam dışı bırakılmaktadır. Öte yandan, yeni Esnaf Kanunu'na göre tacir olmayan veya sigortalı çalışmayan rehberlerin zorunlu olarak Esnaf Sicil kaydını yaptırması gerekmektedir.
Oysa esnaflık statüsü rehberlik mesleği ile uyuşmamaktadır. Üstelik rehberler esnaf olsa bile Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Sanayi ve Ticaret Bakanlığı arasında kimlik sorunu yaşamaktadır.
Rehberlerin örgütlenme modelindeki bu dağınıklık mesleki menfaatlerinin korunmasını olanaksızlaştırmakta, rehberliğin meslekten olmayanlar tarafından yönlendirilmesine ve bölünmelere neden olmaktadır. Rehberlik ile ilgili temel sorunlar, ancak Rehberlik Meslek Yasası ile mesleğin niteliği ve geleceği açısından sağlıklı bir yapılanma sağlanarak çözülebilir.
Turgut Gezen
Kaynak : Turizmdebusabah
Behlül karakteriyle şöhretine şöhret katan Kıvanç Tatlıtuğ, Bodrum tatilinde omzu askıda objektiflere takıldı.
